Nederland: waarheen vaart gij politiek?

Bij de start van kabinet Schoof, de partijloze minister-president van wat werd betiteld als het meest rechtse kabinet ooit, bestaande uit PVV, VVD, NSC en BBB,  gestart op 2 juli 2024, dat een einde zou maken  aan ‘alle migratie- en asielellende” schreef jullie Nar d.d. vrijdag 28  juni 2024  een column met de titel “Haalt kabinet Schoof Pasen 2025?” En het moet gezegd worden Pasen dit jaar heeft dit brekebeentjes kabinet net gehaald, maar Pinksteren bleek een deur te ver, toen mogelijkerwijs de geest wellicht toch nog zou neder dalen over dit in hoge mate rariteitenkabinet. Potentaat alias autocraat Geert  Wilders trok de zeer broze, verrotte  stekker uit Schoof’s kabinet en verordonneerde de terugtrekking van al zijn PVV  bewindspersonen tot staatssecretaris Ingrid  Coenradie toe. Hij gaat weer vol op het oppositieorgel tekeer. Destructief.  Een kabinet dat het nog geen jaar volhield met veel onderlinge strijd, wantrouwen en veelal bar slechte tot geen prestaties op bijna alle relevante maatschappelijke kwesties. Er was verbaal, veelal via X,  en op schrift veel beloofd. Doch de Rotterdamse slogan: “Geen woorden, maar daden“ in de praktijk brengen bleek een volstrekt onmogelijke opdracht. 

Laten we de vier partijen nog  eens onder de politieke loep nemen. 

De PVV is geen democratische partij, doch een eenmansbeweging met voordelen, maar nog veel meer nadelen. Slechts één man, Geert Wilders, beslist en de andere zogenaamde PVV’ers kunnen gehoorzamen of vertrekken, zoals Coenradie ongetwijfeld  gaat doen. De meeste PVV-stemmers, zo concludeert Nar, geven dan ook heel weinig om democratie. Als zaken maar snel geregeld worden, al dan niet op streng  autoritaire wijze. Je houden aan wetten, regels, verordeningen en gerechtelijke besluiten, zowel nationaal, Europees als mondiaal  en democratische spelregels is beslist niet nodig. Kiezers van de PVV, op zwaar populistische voorspraak van Wilders,  denken dat migratie  en vooral asiel de grootste problemen zijn in ons land met daaraan gekoppeld diverse andere problemen zoals gebrek aan woningen. Maar dat is volgens hoogleraar Hein de Haas een verkeerde discussie. In zijn boek “Hoe migratie echt werkt” zegt hij: ‘Terwijl politici elkaar verdringen met plannen om de asielstroom in te perken, dreigt Europa, en zeker ook Nederland,  juist het volgende grote gevecht te verliezen: de strijd om arbeidsmigranten.’ Een dreigend migratiedrama. Nu al komt Nederland vele tienduizenden arbeidskrachten tekort in onder meer  zorg, onderwijs, horeca, techniek, politie en defensie. Nar stelt: De asielzoekers van vandaag zijn  de arbeidsmigranten van morgen, zeker de jongeren. Ontwikkel dus een visie op (arbeids)migratie voor de wat langere/de lange termijn gebaseerd op wetenschappelijke feiten en historische kennis. Onder meer Klaas Dijkhoff (VVD) en Henri Bontenbal (CDA) concluderen terecht dat de relevante politieke  tegenstellingen in ons land thans niet meer gebaseerd zijn op links en rechts,  maar op degenen die de democratie willen handhaven/verbeteren en zij die een (meer) autoritaire maatschappij voorstaan in de geest van Trump, Poetin, Xi, Orban of Wilders.  Eén sterke man, die een partij leidt met een (grote) absolute meerderheid,  soms zelfs democratisch verworven. 

De VVD onder leiding van Dilan Yesilgöz lijkt  steeds verder af  te staan van de ware liberale grondbeginselen. Van een rechtse middenpartij beweegt de partij zich steeds meer richting een partij die sterk rechts is met stevig populistische trekjes. Op 7 juli 2023  liet de VVD met aan het hoofd Rutte en Yesilgöz, het kabinet (VVD, D66, CDA en CU)  vallen  vanwege een verschil van mening over gezinshereniging bij asiel,  na leugens van minister Yesilgöz: sterk  onverantwoordelijk. Het was uitgerekend Yesilgöz die in augustus 2023 de weg naar intensieve samenwerking met de PVV van Geert Wilders weer mogelijk maakte, nadat vele jaren lang de Rutte doctrine gegolden had: nooit meer samenwerken met de PVV. De PVV groeide mede daardoor in november 2023 naar 37 zetels  en werd verreweg  de grootste partij. De VVD, zwaar teleurgesteld op slechts plek 3,  ontkwam niet aan samenwerking met de PVV en omarmde het strengste migratie- en asielbeleid, met als oervader Wilders, ooit. Toen het kabinet Schoof, door Wilders voortdurend geminacht, onvermijdelijk viel, huilde Dilan Yesilgöz tranen met tuitjes. Het was niet het sterk PVV-achtig migratie- en asielbeleid dat gefaald had, doch het was volgens haar puur Geert Wilders die wederom hoogst onbetrouwbaar en zwaar onverantwoordelijk had gehandeld. De VVD heeft  niets geleerd uit het verleden, zo concludeerden velen. Maar binnen  ruim een week en een paar dagen voor het VVD-congres  van zaterdag 14 juni jl. werd de PVV van Geert Wilders plots wel weer in de ban gedaan. En de bijna gefuseerde partijen GroenLinks/PvdA werden door haar zwaar en onterecht in een te linkse hoek gesmeten.  Yesilgöz blijkt steeds meer ongeschikt te zijn om duurzame liberale  leiding  te geven aan de VVD. Haar wordt ook een gebrek aan een moreel kompas verweten. En verder is  zij te stads en beslist geen verbinder, niet geschikt als minister-president.  De VVD dient,  in de ogen van Nar, Klaas Dijkhoff  terug te halen om de schade te herstellen en te zorgen voor een geloofwaardige politiek, waarbij de VVD een rechts liberale middenpartij is. Maar zal dat pas op z’n vroegst na de verkiezingen op woensdag 29 oktober 2025 gaan plaatsvinden indien de VVD weer een teleurstellende uitslag kent. Tijdens de campagne wil de VVD het thema migratie veel minder gewicht geven en kiest heel doorzichtig voor oude thema’s als veiligheid en economie. 

De partij NSC maakte één zeer grote fout als kersverse nieuwe partij. De partijleiding, lees Pieter Omtzigt, rekende in november 2023 op 5 zetels en wilde beslist de oppositie in. Het werden er echter 20 en  de roep om te gaan regeren met de PVV en Wilders werd zo krachtig,  dat die niet weerstaan werd, ondanks vele geopperde flinke bedenkingen bij Geert Wilders en zijn partij.  In de oppositie had de NSC kunnen uitgroeien tot een stabiele conservatieve middenpartij,  waarbij de NSC-Kamerleden de tijd zouden krijgen om te rijpen en Omtzigt  de kans kreeg om te tonen of hij echt(e) leiderskwaliteiten heeft.  Maar al snel bleek kabinet Schoof  een ramp met vier verantwoordelijke partijen. En het moet gezegd worden, de partij die nog wel eens (krachtig) op de rem ging staan bij voorgenomen migratiebesluiten met (grote) staatsrechtelijke gevolgen was NSC.  Twijfelaar pur sang Omtzigt kreeg echter weer last van een zware burn-out en nam afscheid als partijleider. Het kabinet viel, doch opvolger Nicolien van Vroonhoven bleef maar twijfelen en was uiteindelijk als partijleider niet opgewassen tegen de immense druk  en het onfatsoen in de Kamer, vooral van Wilders. Beoogd opvolger is hoogstwaarschijnlijk de minister van Sociale Zaken Eddy van  Hijum, ook al ex-CDA, na een strijd met Diederik Boomsma. Het is hoogst onduidelijk wat de toekomst van deze politieke partij zal zijn. De laatste peilingen beloven weinig goeds. “Bezint eer ge begint” werd helaas niet toegepast. Bij vele kiezers bestaat inmiddels steeds meer een voorkeur voor het CDA, een pure middenpartij, met en dankzij vooral de hoog gewaardeerde partijleider Henri Bontenbal, die in Nar’s ogen met zijn CDA gaat mee doen in de strijd welke van de volgende vier partijen  eind oktober de grootste zal worden: PVV, GroenLinks/PvdA, VVD of het CDA? 

BBB was eigenlijk al vanaf het begin van kabinet Schoof een soort PVV light, dolblij dat de partij van Caroline van der Plas  al mocht  meedoen en hoofdverantwoordelijk werd voor het ministerie van landbouw en het bijbehorende stikstofdossier.  De BBB was vooral onmisbaar vanwege een groot aantal zetels in de Eerste Kamer. In  de elfde maand van 2023 had BBB slechts 7 zetels verworven in de Tweede Kamer en was deze relatief nieuwe en onervaren  partij al duidelijk op haar retour. In het kabinet moesten zeker volgens BBB   de agrariërs ontzien worden en zouden nooit gedwongen moeten worden te stoppen ten behoeve van meer natuur. Ook het dossier woningbouw, ondanks de ervaren Mona Keijzer, werd of kon  niet vlot getrokken vanwege juist ook dat stikstofdossier.  Valse, onrealistische en veelal uiterst populistische beloften in verkiezingstijd bleken ook nu weer een te zwaar struikelblok. Want zeker in Nederland zijn de politieke marges klein.

Nederland: waarheen vaart  gij politiek?  Naar een midden-kabinet. Waarbij het nog de vraag is: meer van  rechtse of van linkse signatuur?  Op naar 29 oktober……

S.F. Nar