2023: van Graaiflatie tot Democratisch Ethos
Column S.F.Nar
vrijdag 29 december 2023
De 10 fonkelnieuwe woorden die dit bijna voorbije jaar meedongen naar het Woord van het Jaar waren: bestuurderschaamte, graaiflatie, hittefit, nepobaby, sportfluencer, tiktokjustitie, treitertaks, vreugdebier, x ‘en en woke-washing. Slechts 15.000 stemmen werden uitgebracht, waarvan ruim 66% op het winnende woord. Dat Goud was voor Graaiflatie en verwijst naar het stiekem opdrijven van de prijzen in tijden van crisis. Of, zoals de officiële definitie van Van Dale luidt: “Inflatie die wordt aangewakkerd door ondernemingen die de kostenstijging van grondstoffen, productiemiddelen en arbeid volledig of bovenmatig doorberekenen aan de consument om hun winst op peil te houden of te verhogen.” Het woord bestond al langer, doch raakte in het voorjaar van 23 in zwang nadat was gebleken dat vooral multinationals over 2022 flinke winsten hadden gemaakt door forse prijsstijgingen door te berekenen aan de consumenten. De Rabobank bekende in mei dat de prijzen inderdaad meer waren gestegen dan nodig. Maar natuurlijk sprak deze voormalige coöperatieve Bank (samenvoeging van Boerenleenbank en Raiffeisenbank) niet van graaiflatie. Zilver was er voor Vreugdebier, bier dat supporters uit blijdschap op het veld gooien en Brons was voor Nepobaby: iemand die zijn baan te danken zou hebben aan zijn beroemde ouders. In 2022 was het Goud voor Klimaatklever zoals dit jaar vooral een aanhanger van Extinction Rebellion genoemd werd, die zich vastkleefde op het asfalt van een snelweg.
2023 was een bewogen jaar met verschrikkelijke oorlogen. Al bijna 2 jaar een hevige strijd in Oekraïne, met ondersteuning van het Westen, tegen agressor Rusland. Sedert zaterdag 7 oktober de hoog barbaarse aanval van Hamas vanuit de ommuurde Gazastrook op Israël, dat op zeer krachtige en volgens steeds meer landen, organisaties en mensen disproportionele wijze terugslaat met diepe ellende van dien. Zo wordt aan beide kanten nu wederom volop haat gezaaid om straks nog meer verderf te oogsten. De onderlinge oorlogen in diverse Afrikaanse staten in vooral het noordelijke deel die leiden tot grote binnenlandse en buitenlandse vluchtelingenstromen, vooral naar Europa. Ook in Midden- en Zuid-Amerika hevige politieke onrust. Zie Brazilië, maar zeker ook Argentinië, waar miljoenen kiezers wanhopig waren en ‘gedwongen’ stemden op een zwaar populistische ‘idioot’. Daarnaast de voortdurende strijd om de economische mondiale macht tussen China en de USA met een onmachtig Europa aan de zijlijn. De verkiezingen in november 2024 in de USA tussen de te oude Biden en de ‘idiote’ populist Trump spelen nu al volop mee op de achtergrond. De strijd tussen de oude en nieuwe economie, ofwel tussen fossiele brandstoffen en moderne vormen van energie (zon, wind, geothermische, kerncentrale, waterstof ) is hevig. Zie de jongste klimaatconferentie in het Midden-Oosten. Uiteindelijk zal de vooruitstrevende economie zegevieren, al zal dat niet zonder slag of stoot gaan. Eenzelfde bittere strijd is al lang gaande tussen economisch gewin en natuurbehoud en -herstel. De natuur moet wel zegevieren wil er werkelijke duurzame toekomst zijn voor moeder aarde bij een nog steeds flink groeiende wereldbevolking.
In Nederland heerste soms extreme polarisatie: van Tweede Kamer tot volop protesten in het land en een op drift geraakt kiezersvolk dat BBB de grootste maakte in de Eerste Kamer en de PVV in de Tweede Kamer. Een hevig verdeeld kabinet dat onnodig viel, nu demissionair is en al 2 personen van D66-huize en 1 vanuit het CDA zag of binnenkort ziet vertrekken: Gunay Uslu, Sigrid Kaag en Wopke Hoekstra, de beide laatsten als vicepremiers. Leegloop ook in de Tweede kamer, waar ervaring en (wijsheid) ingewisseld is voor opportunisme en nog meer korte termijnpolitiek?
Gelukkig zijn er ook tekenen van hoop. De zeer geslaagde NPO Radio 3 actie “Serious Request” vanuit het hoog historische hart van Nijmegen, oudste stad van Nederland, gebouwd op stuwallen en gelegen aan de machtige Waal. Stad van Jezuïeten, de Radbouduniversiteit, de Vierdaagse en Frank Boeijen. De geldinzamelingsactie voor ALS, met ook geslaagde inbreng vanuit Boxmeer, gaf blijk van gulheid in brede lagen van de bevolking en bracht velen naar Nijmegen(Noviomagum), een warme stad, die je dolgraag wil omarmen. Lees de nieuwste roman van Tessa de Loo, die zich afspeelt Nijmegen (Bovenstad en Benedenstad): ”Stad in je hoofd.”
Vanuit Christelijke hoek hoor je steeds meer: Geven uit eigen overvloed is niet meer dan herstel van gerechtigheid. De ander krijgt terug wat al die tijd al aan hem toebehoorde. Christelijk solidariteit gaat verder. Verstand en hart moeten samen gaan. Je hebt elkaar hard nodig. Jongeren geven vaak het voorbeeld.
Een nieuwe jonge politicus als de Christendemocraat Henri Bontenbal verkondigt met verve het Democratisch Ethos. Het gaat niet alleen om wat partijen als de PVV opschrijven en afspreken over Grondwet en Rechtsstaat, het gaat er ook om of ze in woord en daad voorleven.
Lees ook het recente essay van scribent /causeur Wim Daniels in De Gelderlander van woensdag 27 december 2023 over vriendelijkheid en positiviteit. “Vriendelijkheid werkt als een boemerang. Wie vriendelijk is, krijgt vriendelijkheid terug.” Daarbij spelen zeker ook wellevendheid, beleefdheid en hulpvaardigheid een rol. Wanneer je deze zaken echt in acht neemt, lopen veel dingen in het leven aanzienlijk minder stroef.
Moge 2024 een jaar worden op zowel mondiaal, Europees, Nederlands als Land van Cuijks niveau dat meer vriendelijkheid en positiviteit ademt dan dit jaar.
S.F. Nar
