De kracht van propaganda

Geplaatst op: woensdag 19 oktober 2011

Een affiche kan een krachtig beeld op het netvlies branden. Dat was de reden waarom er tijdens de oorlog door de bezetter zo intensief gebruik van werd gemaakt. De bijzondere overzichtstentoonstelling “De Kracht van Propaganda” helpt jongeren te attenderen op het gevaar van propaganda.

Op zaterdag 22 oktober a.s. opent het Overloonse Liberty Park een bijzondere overzichtstentoonstelling. Het museum beschikt over een collectie van tweeduizend oorlogsaffiches, voor het merendeel gemaakt in opdracht van de NSB of de Duitse bezetter. Die collectie wordt nu aan het publiek gepresenteerd in een nieuwe, vijftien meter lange affichegalerij. Die galerij is in Nederland uniek in zijn soort. In die galerij wisselen fraaie kunstwerken, hoewel met verderfelijke teksten, de wrede aankondigingen en “Bekanntmachungen” af. Die laatste groep laat aan fantasie weinig te wensen over en spreekt voor zich. Maar het zijn de als kunstwerken vermomde opropen die de aandacht trokken en als op venijnige wijze probeerden om een bepaalde boodschap over te brengen. Ze riepen op om Churchill niet te geloven, Joden aan te geven of om zelf mee te vechten aan het Oostfront, het laatste onder het voorwendsel dat het Rode Leger bestreden diende te worden. Gebruikmakend van sterk beeldbepalende elementen, zoals een voet die mensen vertrapt of een vinger die in je gezicht wijst, werd alles ondernomen om de publieke opinie te beïnvloeden. Een radio kon worden uitgezet, een pamflet kon worden weggegooid, maar aan een in het openbaar opgehangen affiche viel nauwelijks te ontkomen.

Volwassenen laten zich tegenwoordig niet snel door beeldtaal in de luren leggen, omdat zij zich af en toe bewust zijn van de prikkels waaraan ze blootstaan. Maar dat proces van bewustwording moet bij de jeugd gestimuleerd worden, zo vindt het museum. Bram Peters, afdelingshoofd Collecties van het oorlogsmuseum hierover: “Het doel van ons museum is niet alléén om oorzaak, verloop en gevolg van Tweede Wereldoorlog te presenteren. Minstens zo belangrijk is om bezoekers een handreiking te bieden bij de beantwoording van vragen als ‘hoe voorkomen we dat zoiets opnieuw gebeurt?’. Bewustwording is daarbij een belangrijk proces en met name bij jongere bezoekers is op dat vlak vaak een wereld te winnen. Daarnaast was er bij ons al langer de wens om iets te doen met onze – toonaangevende - historische affichecollectie. Deze twee zaken waren voor ons de aanleiding om De Kracht van Propaganda te ontwikkelen.“

Onderdeel van de tentoonstelling is een museumles waarin jongeren aan de hand van een concrete stelling zelf in groepjes aan de slag gaan om een affiche te ontwikkelen. Op werkstations kunnen ze met tekst, symbolen, beeld en kleur een poster ontwerpen die aansluitend op zijn communicatieve kracht wordt beoordeeld. De stellingen die verdedigd moeten worden gaan niet over de Tweede Wereldoorlog, maar over actuele thema’s. Bijvoorbeeld over het recht op privacy en camera’s op straat, maar ook over religie en het recht op je eigen geloofsbeleving. Door met dit soort stellingen aan de slag te gaan krijgen jongeren een beeld van de manier waarop ze hele dag ten prooi vallen aan oproepen van partijen en stromingen in de maatschappij.

Deze uitbreiding van het museum heeft een permanent karakter en werd mede mogelijk gemaakt door een groot aantal subsidiënten, in het jaar dat het museum zijn vijfenzestigste verjaardag viert. Mede door deze uitbreiding kan het museum er nog jaren tegen.
www.libertypark.nl