‘Bent’: homovervolging in het Derde Rijk

Geplaatst op: woensdag 10 oktober 2007

Op 20 en 21 oktober a.s. om 20.15 uur wordt in de aula van Liberty Park ( Oorlogs- en Verzetsmuseum ) Overloon het toneelstuk ‘Bent’ van Martin Sherman gespeeld. Het stuk, dat gepresenteerd wordt door Stichting Droom Producties, gaat over de onmogelijke liefde tussen twee gedetineerde mannen in een concentratiekamp. Het geeft een beklemmend beeld van de homovervolging tijdens het Derde Rijk. Bent kreeg in het begin van de tachtiger jaren in de Nederlandse schouwburgen een integere en ontroerende vertolking met in de hoofdrollen Siem Vroom en Joop Keesmaat. Het stuk, dat onder regie staat van Jeroen Wijnen, wordt gespeeld door een keurkorps van Brabantse amateurtoneelspelers.

Korte inhoud:
In moeilijke tijden zoeken mensen altijd een weg om te ontsnappen aan de ellende van alledag. Ook in het Duitsland van de periode tussen de twee wereldoorlogen, met name in Berlijn waar het nachtleven op volle toeren draait. Onderdeel van het nachtleven is een bloeiend homo-uitgaansleven. Ten opzichte van homoseksuelen is in Berlijn in deze periode de tolerantie groot. Geleidelijk aan echter komen er steeds meer problemen met de Nazi’s, die op dat moment sterk in opmars zijn. Omdat Röhm, leider van de SA, zelf bekend staat als homoseksueel worden de homo’s in deze beginperiode nog met rust gelaten. Dat verandert als Hitler in 1933 aan de macht komt en zich bedreigd voelt door de grote macht van de SA, die nu haar idealen wil gaan verwezenlijken. Röhm zelf wordt op 1 juli 1934 het eerste slachtoffer van de homohetze, die dan ontstaat.

Binnen dit toenemende politieke krachtenspel leren we Max en Rudy kennen. Rudy is danser in een nachtclub. Max was ooit een rijke erfgenaam maar hij scharrelt nu zijn kostje bij elkaar met allerlei louche praktijken en duikt volop in het nachtleven. Vaak staat hij ’s morgens op zonder precies te weten wat hij de avond tevoren precies heeft gedaan. Zo sleept hij zich door zijn dagen, tot de hel losbreekt en Max en Rudy niet anders kunnen dan op de vlucht slaan.

Een weg om Nazi-Duitsland te ontvluchten is moeilijk te vinden. Een schuilplaats in de nachtclub waar Rudy werkt blijkt onmogelijk en ook op familie kunnen ze, omdat ze zich openlijk als homo gemanifesteerd hebben, niet rekenen. Het lukt Max en Rudy niet om een uitweg te ‘organiseren’, maar ze vestigen door hun pogingen wel de aandacht op zich, zodat ze uiteindelijk op de trein richting Dachau terechtkomen. Al tijdens die reis worden ze snel met de harde realiteit van het kampleven geconfronteerd.

Max weet te ‘regelen’ dat hij in het kamp geregistreerd wordt als Jood en niet als homo. De criminelen, de politieke gevangenen en de joden, die het kamp bevolken hebben er geen menswaardig leven, maar de homo’s worden ook gehaat door hun medegevangenen en hebben daardoor een nog zwaarder lot. Ze staan onderaan de hiërarchie in het kampleven.

In Dachau leert Max Horst kennen en wat onmogelijk lijkt gebeurt. Zelfs in een plaats als het concentratiekamp Dachau krijgt de liefde een kans. Maar hoe lang wordt die liefde getolereerd?

‘Bent’ – Engels voor ‘aanleg’ – is een indrukwekkend, ontroerend en soms schokkend toneelstuk, dat de onmenselijkheid laat zien waar intolerantie toe kan leidden. Intolerantie ten opzichte van mensen die hun leven anders inrichten dan men vindt dat zou moeten. Een stuk dat ook in deze tijd niets van zijn kracht en actualiteit heeft verloren. Het is een terugblik die ook vraagtekens plaatst bij de tegenwoordige tijd: kunnen homoseksuele mannen en vrouwen blijven vertrouwen op de recent veroverde positie en rechtsbescherming.

‘Bent’ is de eerste productie van Stichting Droom Producties. Deze Stichting stelt zich ten doel om theatermakers te ondersteunen., die met een droom rondlopen die ze niet zelfstandig kunnen verwezenlijken. Voor deze voorstelling zijn spelers aangetrokken uit de Brabantse amateur toneelverenigingen. De regie is in handen van Jeroen Wijnen. De spelers komen uit: Berghem, Best, Heeze, Eindhoven, Liempde en Oss.