Bezoek de virtuele Brabantse Waterkaart en duik onder in de rijke watergeschiedenis van Brabant.

Geplaatst op: dinsdag 20 september 2011

Het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) heeft een nieuwe aanwinst online: de Brabantse Waterkaart (www.bhic.nl/waterkaart). Onder het motto Noord-Brabant van Aa tot Zoom is dit een virtuele ontmoetingsplek rondom het thema water met verhalen over watermolens en watertorens, bruggen en veren, sluizen en stuwen. Maar ook verhalen onder thema's als lijden onder water (watersnoden), verdienen aan water (havens en industrie) of verdedigen met water (waterlinies).

Water alomtegenwoordig in Brabant

Water heeft op allerlei manieren de geschiedenis van de provincie Noord-Brabant bepaald. Landschappelijk: Noord-Brabant telt bijvoorbeeld meer natuurlijke beken en beekjes dan bijvoorbeeld Gelderland. Menselijk: Voor Noordoostelijk Brabant is de herinnering aan het water van de Beerse Maas nog behoorlijk levendig. En we mogen in deze provincie dan geen Deltawerken hebben, maar ook de Brabanders worstelen al eeuwenlang met het alomtegenwoordige water.

De oorspronkelijke Brabantse steden zijn allemaal ontstaan aan het water. Vaak direct daaraan, zoals Bergen op Zoom, Willemstad, Woudrichem, Heusden en Grave. Maar ook iets verder landinwaarts, op de overgang van klei naar zand: Steenbergen, Klundert, Geertruidenberg, Breda, Den Bosch. Allemaal steden die niet alleen een militair-strategisch belang hadden, maar ook handelspotentie. Voorzover we steden of belangrijke handelsplaatsen hebben die op het zand liggen, zijn die allemaal van veel later datum, uit de 19e en 20e eeuw. Denk aan Tilburg, Eindhoven, Veghel. En ook daar speelde het water weer een cruciale rol bij in de vorm van de Zuid-Willemsvaart, het Wilhelminakanaal, Het Eindhovens en het Beatrixkanaal. Wie weet hoe groot Oss inmiddels zou zijn, als men er niet langer dan zestig jaar over had gedaan om een verbindingskanaal met de Maas te realiseren?

Water als last en als lust

Water is er altijd en overal: als last en als lust. Als last door de eeuwen heen tot op onze tijd toe: watersnoodrampen en overstromingen zoals in (om er een paar te noemen) 1421, 1855, 1880/1, 1920, 1953 en 1995. Die hebben behalve veel menselijk leed ook relicten achtergelaten in het landschap.

Maar er zijn ook lusten. Het water zorgt voor inkomsten: je kunt het als krachtbron gebruiken (watermolens), of als grondstof (brouwerijen, looierijen). Maar ook de visserij op de Maas, visvijvers (bij Eindhoven bijvoorbeeld) of eendenkooien hebben allemaal water nodig. Water dient als transportmiddel: dat leidt tot tolheffing op de rivieren, tot bruggen en veren, tot kanalenbouw, tot (industrie)havens. Recreëren op rivieren en plassen is weer een andere manier om van water te genieten (of om er geld van te maken), en je kunt het natuurlijk ook gewoon gaan verkopen: daarvoor zijn er waterleiding­maatschappijen met hun waterwingebieden en watertorens.

De Brabantse Waterkaart is een interactieve site, waarop veel ruimte is voor de inbreng van het publiek. Dus wie een boeiend waterverhaal of een mooie waterfoto heeft, kan dat zelf op de site plaatsen. Daarnaast is er ook een waterforum voor vragen en discussies. Kom dus minstens kijken op www.bhic.nl/waterkaart!