Carnaval door de ogen van een Montenegrijnse

Geplaatst op: maandag 13 februari 2023

Hoe beleven mensen die hier niet zijn geboren ons carnaval? Meca Islamovic is geboren en getogen in Montenegro, maar woont al vele jaren in Cuijk. Haar man was jaren geleden prins van het carnavalsgezelschap De Nölers. Meca heeft een essay geschreven over haar gevoel bij en ervaringen met carnaval. Het is gepubliceerd op het grootste internetportaal van Montenegro. Benieuwd naar wat Meca schrijft over carnaval in Cuijk? Lees hier het essay.

CARNAVAL, een ontsnapping uit de wereld van het lege dagelijkse leven

We leven in een tijd waarin elk plezier wordt gevierd, waarin lokale en wereldwijde helden van de ene op de andere dag worden geboren. Wanneer iedereen een rivaal is voor iedereen in de strijd om roem, rijkdom, reputatie. De realiteit van het moderne leven is surrealistisch, geobsedeerd door overvloed, exclusiviteit, eeuwig leven. Het is gemakkelijk om belangrijke dingen over te slaan, te snel te leven, nog sneller te vergeten. Niemand vindt iets leuk. Plaatsen en rollen worden zenuwachtig verwisseld in een poging om harmonie en balans te vinden. Overal om ons heen is veel lawaai en rumoer, en zelden stille en vriendelijke woorden, die altijd hun eigen betekenis en waarde hadden. In dergelijke omstandigheden zoeken mensen troost in alles, en vooral in collectieve feesten en dwaasheden. En juist omdat zulke gelegenheden niet vaak voorkomen, verdient het carnaval als gedomesticeerd en herkenbaar Nederlands lokaal sociaal-cultureel fenomeen speciale aandacht in deze recensie van mij.

Carnaval, het eeuwige geheime spel onder maskers, dans, zoektocht, vervoering, verleiding; het kader van het dagelijkse leven verlaten, wanneer iemand, zelfs voor een moment, beschermd door het masker en uniform die hij draagt, iemand anders kan zijn. Dit soort gekheid en maskering geeft een persoon de kans om zichzelf in een andere editie uit te proberen, om iemand anders te zijn, want als we eerlijk zijn, hebben we allemaal idolen, rolmodellen en favoriete figuren. Het handelsmerk van het carnaval is het masker, het is synoniem met samenzweringen, overspel en intriges, maar tegelijkertijd een "toverstaf" waarmee iedereen plezier kan hebben op een manier die bij hen past, waarbij vele grenzen aan het traditionele en toelaatbaar. De mens heeft zichzelf nooit geaccepteerd en probeert op verschillende manieren te ontsnappen aan zijn huid, verdeeld tussen zijn echte zelf en het onontdekte of niet-gerealiseerde zelf. Het carnaval biedt een kans aan degenen die zich in zulke feesten proberen te verliezen om zichzelf daarin terug te vinden. Bij dit soort krankzinnigheid storten alle bruggen in elkaar die een nuchtere man op leugens bouwt; het is een romance waarachter een uitgekleed, gedwarsboomd en geteisterd wezen schuilt. Overal waar de menselijke samenleving is, zijn er ongebreidelde feesten, spelletjes, optredens. Mensen voelen zich aangetrokken tot gemeenschappelijke vieringen die zijn gemaakt om alle complexiteit, diversiteit en kwetsbaarheid met lichaam, geest en stem uit te drukken. Carnaval hangt grotendeels af van de cultuur van de mensen, want de manier waarop mensen dit soort entertainment ervaren, ligt in hun temperament, dat zijn eigen erfgoed heeft.

De vrijheid die de mens nodig heeft, is eigenlijk een bron van bevrijding van dwang, zowel wettelijk als religieus. En waar een persoon het vaakst naar verlangt, is een pauze, een ontsnapping uit terughoudendheid, een moment waarop ziel en lichaam samenkomen, zelfs voor een korte tijd, bevrijd van de onzekerheid die een persoon voelt. Carnaval kan worden gelijkgesteld met het leven en het spel van het leven, dat de absolute macht moet krijgen over de harde waarheid en de genadeloze realiteit. Door de wereld van muziek, dans, maskers, kostuums, zal vreugde het leven vullen en elke hoek van de ziel die probeert te ontsnappen aan de wereld van het lege dagelijkse leven.

Niemand kan de exacte tijd van oorsprong van het carnaval bepalen, maar het is duidelijk dat de eerste sporen verschijnen in het oude Griekenland, Egypte, Venetië. De etymologie van het woord carnaval ontleent zijn betekenis aan het Latijnse woord carne + vale, wat "afscheid van vlees" betekent. Volgens een andere interpretatie is carnaval een verbastering van het Latijnse woord voor scheepskar, carrus navalis, wat een verwijzing zou zijn naar de traditionele optochten tijdens het festival. Hoe dan ook, carnaval heeft zijn eigen heidense betekenis, volgens welke het dragen van enge maskers de boze geesten van de winter verdrijft en zo de deur opent naar de goede geesten van de zomer. Hoewel het carnaval al in 1092 wordt genoemd, stammen de eerste documentaire bronnen van het dragen van maskers in Venetië uit de dertiende eeuw. Het is daarom niet verwonderlijk dat de eerste middeleeuwse carnavalsvieringen precies in de steden van Italië werden gehouden. Wanneer op dit open feest een masker wordt opgezet en de pret begint, ontstaat er een soort terugkeer naar het middeleeuwse Venetië, waar mensen zich vermaakten op maskenbals en bals, waar alles was toegestaan, behalve één ding - het masker afzetten en onthullen van de identiteit van de drager. Venetiaanse dames droegen ze zowel om hun bescheidenheid te behouden als om hun verleidingsspelletje te spelen. Carnaval in Venetië trekt elk jaar veel bezoekers met zijn parade en gemaskerd bal. Venetië, op zichzelf uitdagend en weelderig, verwelkomde tijdens het carnaval duizenden buitenlanders en toeristen die graag de traditie van dit vermomde feest wilden ervaren en ervan wilden genieten.

Hoe ongewoon het ook mag klinken, carnaval is al lang een religieuze feestdag die de viering van de katholieke vastentijd begint. Op deze manier laten de mensen zichzelf los van het kader van fatsoen, het dagelijks leven, verplichtingen, het sombere leven. In de geschiedenis van de mensheid hadden verschillende religies hun carnavalstradities, die ze trouw volgden en niet van de regels afweken. Soms vraag ik me terecht af hoe het mogelijk is dat de rigide katholieke kerk, zonder inquisitie, de massale feestvreugde, alcoholisme, grappen, vulgariteit en seksualiteit die tijdens het carnaval exploderen, te boven is gekomen. Vanuit dit perspectief bekeken, is het duidelijk dat de kerk zorgde voor de puur menselijke natuur en logica: de mens is niet alleen homo sapiens (mens van rede) en homo faber (mens van werk), maar ook homo ludens (mens van spel). Het zit in de aard van de mens om grappen te maken, te dansen, te zingen, te drinken, maar ook om de liefde te bedrijven, wat in kerkelijke kringen als een zonde wordt beschouwd. Om ervoor te zorgen dat de periode van vasten en absolute zuiverheid enig doel heeft, is het noodzakelijk om mensen alles toe te staan ??wat religie verbiedt. Pas daarna is de gelovige klaar voor een vasten waarin hij afstand moet doen van plezier en zich zeker moet bekeren, want als we het hebben over zonde, dan is er tijdens het carnaval nooit een tekort aan. Geen wonder dat in de dagen van festival en carnavalskoorts veel koppels van tevoren afspraken maken over de grenzen waartoe ze kunnen gaan in hun vrije "kunstwerkjes".

Carnaval is geen feest dat in het hele land gevierd wordt. Nederland heeft een duidelijke carnavalsdivisie. In het zuiden van het land, waar katholieken van oudsher geconcentreerd zijn rond de drie grote rivieren Maas, Waal en Rijn, verheugt men zich en begint men al in oktober met de voorbereidingen voor het nieuwe carnavalsseizoen, terwijl protestanten in het noorden zich afvragen waarom extravagantie en ontucht zoveel belang krijgen, losbandigheid en gek worden. Er is een duidelijk verschil tussen verschillende steden en dorpen binnen de provincie. Elk dorp en elke stad heeft zijn eigen verschillende protocollen, die worden weerspiegeld in overeenstemming met lokale tradities. Noord-Brabant, dat hier wordt beschouwd als een provincie van vriendelijke, gastvrije en warme mensen, geeft de voorkeur aan het bourgondische karakter van carnaval. In het noorden en westen van Noord-Brabant en Zeeland wordt het eerder genoemde carnaval gevierd. Waar het Rijncarnaval tegen het einde van de 19e eeuw verdween als ludiek protest tegen Proust, ontstond het Bourgondische als gekostumeerd feest, waar mensen elkaar bespotten en waar ze zich niet duidelijk van elkaar afscheidden, omdat iedereen gelijk was. Niet minder belangrijk, leuk en uitbundig. Het Rijncarnaval wordt gevierd in de provincie Limburg, dat zijn oorsprong vindt in het carnaval van Keulen en dat het meest lijkt op het Venetiaanse. Het carnaval in dit deel ademt een heel andere sfeer uit. Limburgers proberen zich zo mooi, origineel en gek mogelijk te kleden, van top tot teen opgemaakt in de meest bijzondere kleurencombinaties, tot onherkenbaarheid aan toe. Deelnemers aan carnaval in Limburg dragen maskers met artistieke tekening van figuren op hun gezicht. Eerlijk gezegd zijn ze hierin virtuoos, van idee tot realisatie. Na verloop van tijd besefte ik dat er zowel bij hen als bij ons een gezonde dosis prestige en competitie plaatsvindt, en dat het evenement zelf beter en origineler is. Terwijl de Limburgers de status van de rijken vieren, Brabanders doen als boeren, waar ze trots op zijn. Hun uniform is dat van een boer uit het veld; ze dragen de mantel niet uit gemakzucht, maar uit noodzaak en behoefte, waar ze trots op laten zien. Tijdens carnaval in Brabant is iedereen gelijk, iedereen communiceert met elkaar of iemand nu bankdirecteur is of straatveger. Het is een tijd van eenheid en gelijkheid, een moment dat wordt gedomineerd door de hiërarchie van menselijke waarden. Hoe dan ook, in beide gevallen vieren de burgers hetzelfde feest, maar de details maken het uniek en dat maakt carnaval bijzonder.

Tijdens het carnaval genieten mensen van luide muziek, drinken en gezelligheid waar niemand zal klagen of bezwaar tegen maken. Sommigen vragen om nieuwe verleidingen, anderen vieren hun alledaagse en echte leven, anderen willen catharsis ervaren in die staat van een prachtig moment, als antwoord op de verschrikkelijke leegte van hun eigen ziel. Dat is de essentie van het vermaken van jong en oud, rijk en arm, buurtbewoners en buitenlanders, samen onder één mantel, zowel Brabant als Limburg.

Zaterdag, de eerste dag van het carnaval, begint met de machtsoverdracht. De symbolische sleutel, en daarmee het beheer van de stad, wordt officieel overgedragen aan de Prins van Carnaval. Hij wordt vertrouwd met het verlangen om de stad succesvol te leiden, maar ook met een verantwoordelijkheid die noch klein noch onbelangrijk is. Deze ceremonie staat symbool voor de middeleeuwse traditie, waarin de maatschappelijke ordening werd omgedraaid, zodat de arme en minder welvarende bevolking tijdelijk de macht over nam. In die tijd kon de bevolking de adel voor de gek houden, met het voorrecht te zeggen wat onder normale omstandigheden niet eens gefluisterd mocht worden. Het was een kans voor hen om meer durf te tonen in het bekritiseren van de regering en ontevredenheid over hun positie. In de moderne versie bekritiseren en grappen goede en welbespraakte redenaars op een komische en ludieke manier het lokale bestuur en alles wat hen in hun dagelijkse leven dwars zit.

Het carnavalsseizoen begint traditioneel op elf november "de elfde van de elfde" om elf uur en elf minuten. Op die "gekke" dag wordt de prins van het carnaval aangekondigd en officieel benoemd. Het getal elf heeft een speciale betekenis in het katholicisme omdat het direct voor het heilige getal twaalf komt en daarmee onvolmaaktheid symboliseert. Daarom krijgt het de naam gek getal, omdat het woord zelf uit elf letters bestaat.

Om het carnavalsseizoen te laten beginnen, moeten er natuurlijk veel dingen worden gepland, georganiseerd en gerealiseerd om het begin te verwelkomen. De Raad van de Carnavalsvereniging - de Raad van Elf, heeft tot taak tijdig een nieuwe prins te kiezen en de prins benoemt zijn adjudant. Volgens de traditie mogen de prins en de adjudant het verzoek niet weigeren. Uitgenodigd worden als prins van het carnaval is hier een grote, zo niet de grootste eer. Het is onbescheiden en beschamend om te weigeren. De Carnavalsraad weet natuurlijk ruim van tevoren bij wie ze aankloppen. De gekozen prins is de ceremoniemeester, die voor en tijdens het carnaval een belangrijke rol speelt in zijn stad en de carnavalsvereniging. Meestal is het iemand die een carnavalsverleden heeft. Zijn naam gonst al jaren in de kringen van de carnavalsvereniging. Er is een ongeschreven regel voor het kiezen van een nieuwe prins dat hij iemand moet zijn die populair is onder de lokale bevolking, dat hij een goede reputatie heeft en dat zijn "record schoon" is.

Het verkiezingsproces van de prins vindt plaats in strikte geheimhouding, tot het allereerste begin van het evenement, wanneer zijn naam wordt aangekondigd met een groot feest en een rijk programma. Tot het moment van de officiële bekendmaking werd er al maanden gespeculeerd over de naam van de prins. Onder de lokale bevolking wordt hierover gespeculeerd, met een stilzwijgende vorm van competitie wie als eerste de naam van de nieuwe prins raadt. Sinds oktober zijn 'spionnen' van het dorp actief in de straten, bijeenkomsten, sporthallen en stadions waar de nieuwe prins het meest wordt besproken. De meest hardnekkige en durvers schrikken er niet voor terug om de activiteiten van de Raad van Elf van een behoorlijke afstand te volgen in de hoop dat ze een "verkeerde stap" zetten en daarmee de identiteit van de prins onthullen. Het komt voor dat de kinderen van de toekomstige prins ook het slachtoffer zijn van dergelijke speculaties, omdat het gemakkelijkst is om verschillende informatie van het kind af ????te persen. Het is wijsheid en vaardigheid voor de toekomstige prins om een ??pokerface op zijn gezicht te zetten, om onnodige optredens in het openbaar te voorkomen. Het probleem ontstaat eigenlijk wanneer de toekomstige prins moet zwijgen over "zijn geheim". Zeker als het gaat om iemand als mijn Joop, wiens mond overigens niet stopt als het gaat om speculaties over de nieuwe prins. De lokale bevolking laat niemand met rust, en ze willen alles weten over mogelijke kandidaten, waarbij ze uitgebreide familie en vrienden niet buiten beschouwing laten. In dit geval zijn alle kaarten in het spel. Alleen zijn stilte, op bepaalde momenten, zou een teken zijn dat hij een potentiële prins is. Daarom is het verstandig om daar aanwezig te zijn, een gesprek te voeren en de regels van het verkiezingsproces te volgen.

Ik herinner me dat het zondag was, we waren net terug van de zomervakantie en waren ons aan het voorbereiden op de eerste werkdag. Het is avond. De telefoon van mijn man gaat. Een vriend belt hem om dringend met mij mee te gaan naar hun huis, hij heeft ons iets belangrijks te vertellen! Wetende dat onze vriend diabetes heeft, was onze eerste gedachte dat hij zich niet goed voelt en dat hij hulp nodig heeft. Anders, als er iets belangrijks gebeurt, bezoeken ze ons met een aankondiging of nodigen ze ons uit om naar hun huis te gaan. In paniek vertrekken we omdat we niet weten wat er aan de hand is. Als we het huis van de gastheer binnenkomen, vinden we de leden van de Raad van Elf. Voor Joop was het meteen duidelijk waar het om ging. Hij lachte alleen maar en zei: "Zo, hier zijn we, het is mijn beurt". Omdat ik geen ervaring heb met deze dingen, had ik geen idee waar het over ging. Maar het duurde niet lang voordat het voor mij, een buitenlander, al snel duidelijk werd. Volgens de traditie wordt zo'n aanbod eenmalig gedaan en wordt het daarom zelden geweigerd. Gezien het feit dat Joop en ik al over dat onderwerp hadden gesproken en de mogelijkheid om hem prins te maken, keek hij me alleen maar vragend aan en stemde ermee in, wat betekent dat ik, naast mijn prins, ook een onofficiële prinses zal zijn! Verbaasd dat ik dit keer carnaval in de echte, originele en authentieke stijl zal vieren, stak ik mijn goede humeur niet onder stoelen of banken. Deze keer, dacht ik, krijg ik de kans om alles te ervaren wat er achter de schermen gebeurt en waarover wordt gespeculeerd. Vanaf het moment van instemming krijgt ons dagelijks leven een nieuwe dimensie, een ander tempo en ritme. We moeten ook vermelden dat deze eretitel ons onze vrijheid op bepaalde sferen van ons privéleven zal ontnemen, zolang het carnaval duurt. Er is een tijd van stilte!

Van stad tot stad, van dorp tot dorp, het carnaval heeft zijn eigen regels, protocollen en specifieke wetten. In ons land is de regel dat de prins en de adjudant als koppel gaan, terwijl de prinses en de vrouw van de adjudant metgezellen zijn. Als ze dat niet willen, hebben ze geen officiële verplichting om voor en tijdens carnaval op te treden. Maar ze konden me niet vastbinden; er was geen mogelijkheid om niet te komen opdagen, want ik ben opgegroeid in een omgeving waar muziek en zang symbool staan ??voor liefde, vrijheid, kameraadschap en spel. Sterker nog, we kunnen het een soort culturele verheffing noemen. Muziek en zang zijn slechts indicatoren dat een persoon niet zonder kan, ook al is het moeilijk. Vreugde met muziek is een elixer en medicijn voor de ziel. In feite zijn de mooiste liefdesliedjes, sevdalinka (Bosnisch volkslied) en Old Town-liedjes geschreven vanuit een ziel die lijdt, liefheeft, verlangt en spijt heeft. Onze frequente bijeenkomsten met familie, vrienden en buren eindigden met liedjes en dansjes, omdat we geen speciale gelegenheden nodig hadden voor collectieve vreugde. Van een gewone ontmoeting, een gewone kop koffie tot een bruiloft, we deelden vreugde, schoonheid, geluk, liefde. In zekere zin was het een compliment voor zowel de gasten als de gastheer. Het is een gebaar als ze blijdschap uitspreken over de ontmoeting en een warm welkom. En niet alleen dat, ik herinner me een moment dat ik nog een kind was - toen ik ergens vandaan terugkeerde naar mijn huis met mijn vader en moeder, vader Rasim en ik liepen zingend in elkaars armen over straat. Onze vrienden en kennissen uit Berane praten er nog steeds over. Toegegeven, degenen die mij kenden en de gelegenheid hebben gehad om mijn zangkwaliteiten te horen, zeggen dat "ik niet erg aardig ben om naar te luisteren". Dus als het aan mij lag en ze het zouden toestaan, zou ik voor Joop gaan staan ??en het feest zelf maken zoals ik weet. Maar dat mocht ik niet.

Diezelfde avond kregen we onze eerste opdracht: wie gaan we aannemen als adjudant? Joop was van plan het op zijn eigen manier te doen, zonder haast, om iemand te kiezen die hem in alles zou vergezellen en zijn steun zou zijn. Dit eindigt echter op dezelfde avond als de aanvaarding van de rol van Prins van het Carnaval. De keuze viel op Martijn, een jonge en succesvolle vastgoedondernemer en partner in het tennisteam. Het liep al tegen middernacht en wij tweeën kregen een geheime opdracht van de leden van de Raad van Elf. Deze keer hadden we niet mogen worden geweigerd, omdat ons optreden de identiteit van de prins in twijfel zou hebben getrokken als het antwoord ontkennend was. Martijn verschijnt aan de deur, verrast en bang om ons zo laat te zien. Ieder normaal mens zou denken dat er iets vreselijks was gebeurd. Als we het huis binnenkomen, proberen we kalm te vertellen dat er geen reden is voor zorgen. We leggen uit waar het over gaat en benadrukken dat we goed nieuws brengen. Net als wij zegt de gastheer dat zoiets maar één keer voorkomt en dat het onbeleefd is om dit aanbod te weigeren. Gedurende deze tijd wachten de leden van de Raad van Elf op de parkeerplaats op ons antwoord. Wij nodigen ze uit. Ervaren in hun werk nemen ze toast en hapjes mee want dit moet beschonken en getoast worden. Er wordt gefeliciteerd, er wordt geproost en in het kortst mogelijke tijdsbestek wordt ons een draaiboek voorgelezen van verplichtingen die we moeten nakomen tot de prins wordt uitgeroepen, en dan pas volgt 'onderwijs' tijdens de carnaval. De nacht duurt tot in de kleine uurtjes van de ochtend. We nemen afscheid in dubbele stilte.

Het is de plicht van de prins om met zijn verhaal, zijn proclamatie een teken van authenticiteit en originaliteit achter te laten waardoor hij nog jaren later herinnerd zal worden. De prins mag het protocol van de carnavalsvereniging niet verstoren en mag niet afwijken van de traditie. En toch spande Joop zich in om het carnaval in 2013 een nieuwe vorm te geven en uit het standaard kader te breken. Eindelijk, het is zijn carnaval, hij heeft autoriteit, potentieel, macht, vraagt ??hij zich af. Maar naast de prins zijn er adviseurs en daarnaast het volk. Joop stond aan de kant van het volk en het publiek. Elke prins heeft zijn eigen bijzonderheden en charmes, d.w.z. woorden die kenmerkend zijn en betrekking hebben op hem als persoon, zijn functie, zijn levensfilosofie. Het spreuk van Joop was “maatschappelijke verantwoord”, een woord die op verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden. Dat wist iedereen, maar het moest wel origineel zijn. Ook in dat segment hebben we mijns inziens onze bijdrage kunnen leveren. Tot op de dag van vandaag wordt er gezegd dat er geen grotere en betere vreugde en viering was in de carnavalsomgeving.

De dagen van voorbereiding op de start van het carnaval, dat altijd een week voor de katholieke vastentijd begint, zijn aan de gang. Wat zullen de ouders van Joop, Toon en Riet, trots zijn als hun zoon op het grote openingspodium verschijnt. Er is nog maar één nacht over tot die act. De opwinding groeit. In die laatste uren moet men kalm en geduldig zijn en een manier vinden om wijselijk de stadsschouwburg binnen te gaan waar deze keer de ceremonie van de aankondiging van de nieuwe prins zal plaatsvinden. Het begin van deze plechtige daad wordt gevolgd met een half oog en een half oor. Iedereen is in ieders vizier, ook als ze naar het toilet gaan. Op dat moment beginnen onze vrienden achterdochtig te worden en vragen waar Joop is. Ik zeg - "hij is daar, hij is waarschijnlijk iets gaan drinken". Na een paar minuten geef ik andere informatie waarom Joop niet naast me staat. Eindelijk is dat moment aangebroken: ze kondigen aan dat de prins zal verschijnen. Er heerst chaos, alles is stil. Twee mannen verschijnen op het podium in de stijl van The Blues Brothers, met het nummer Everybody Needs Somebody to Love, die een enorme kledingkast voortstuwen die de goochelaars hebben. Ze draaien de kledingkast meerdere keren en in verschillende richtingen. Op het moment dat de muziek stopte, deed het meisje dat de goochelaar bij zulke gelegenheden assisteert de deur open en kwam Joop naar buiten. Euforie en vreugde ontstaan. Eindelijk valt er niets meer te verbergen. Het was alsof iemand een enorme last van onze rug had weggenomen. Het "ergste" is voorbij, hoewel we pas dan, door het gevoel dat we in het middelpunt van de belangstelling staan ??van de lokale bevolking en een groot aantal gasten, een positief gevoel van angst voelen.

Voor de start van het carnaval vinden verschillende activiteiten plaats: van felicitaties tot bezoeken door dorpen en naburige steden. In zulke bijeenkomsten weten onze gastheren, de voorzitters van carnavalsverenigingen of hun prinsen, de nieuw gekozen prins, in dit geval Joop en mij, lucide te "prikkelen" met een geestige of ironische sprong. Daarnaast wil de lokale bevolking zoveel mogelijk informatie over het prinselijke paar, zowel de mooie als de minder aangename. Hun families, vrienden, collega's, sportclubs, kroegen en al diegenen die ons beter kennen en waar de prins en prinses verschijnen helpen hen daarbij belangeloos. Net toen ik dacht dat ik "ongestraft" wegkwam, zei de voorzitter van een carnavalsvereniging in zijn toespraak nogal "rapport" over mij. Hoe en op welke manier hij aan die informatie kwam zal voor mij een eeuwig geheim blijven, dan beginnen de zenuwen te spelen en zegevieren. Tot overmaat van ramp was bijna alles waar. Voordat ik vertrok om hen in hun dorp te feliciteren, heb ik me gelukkig, zoals ze me thuis hebben geleerd, "gewapend" met een passend geschenk. Het was onze inheemse Montenegrijnse afkomst. In eenvoudige taal, het is mijn beurt om mensen het beste te bieden. Toen we werden geroepen om op het podium te verschijnen, hebben ze eerst Joop "onder hun hoede genomen". Niet lang daarna begon "misbruik" over mij. Ze hebben al versierd daar van alles en nog wat. Gepland, uitgewerkt, tot in de details. Ze noemden onder andere de Montenegrijnse loza (pruimenbrandewijn). Een zachte en tevreden glimlach verlicht mijn gezicht. Ik dacht - dit is het moment voor mij om te vonken in mijn geestige en sprankelende volheid. We feliciteerden elkaar met Carnaval en daarna nam ik het woord. Ik bood aan om de gevulde wijnbekers in te schenken op de manier van een Montenegrijnse toost. Om eerlijk te zijn, accepteerde de president van het carnaval, mannelijk en heerlijk, het aanbod. Ik zal niet in details treden, maar het gelach dat door het podium en de zaal bulderde na zijn reactie, na de lege les, galmt nog na in mijn oren. Het genoegen was zeker aan mij!

De eerste dag van het carnaval in onze stad begint met een feestelijke optocht. Zoals verwacht zijn carnavalsoptochten onlosmakelijk verbonden met carnaval. Eigenlijk geen carnaval zonder optochten. Ze zijn er in alle soorten en maten: van groot tot klein, van prachtige auto's tot groepen die achter militaire vrachtwagens aanrennen; van diepladers tot karren en fietsen. Ieder op zijn eigen manier drukt fantasierijke creativiteit uit in de processie. Mensen in groepen, groter, kleiner, twee tegelijk, individuen. En iedereen brengt een bericht naar de prins. Eén grote kleurrijke; een prestatie die aandacht en complimenten verdient.

De carnavalsoptocht begint: feestelijke muziek, versierde praalwagens, maar ook mensen die rond de praalwagens lopen. Meestal gaan ze met elkaar om, als een teken van herkenning, d.w.z. van erbij horen. De deelnemers zijn, net als de carnavalsoptochten, heel voorzichtig bij het kiezen van hun kostuums en maskers. Ongeacht wie de acteurs van dit evenement van jaar tot jaar zijn, iedereen probeert het publiek te verrassen met hun nieuwe look. Speciale aandacht wordt besteed aan de details van kostuumontwerp: accessoires, sieraden, bijpassende patronen op kostuums, maskers. De voorbereidingen beginnen meestal al in oktober met de selectie van het idee voor de kostuums en vervolgens het geschikte materiaal. De meer bekwame en creatievelingen vinden speciale materialen en modellen waarin ze hun karakter, hun huidige stemming, hun andere zelf het best en meest authentiek kunnen benadrukken, iets dat momenteel in de trend is. De voorbereidingen vinden meestal plaats in een kantoor, dat het bedrijf daarvoor apart zet (in de avonduren), of in een huiselijke sfeer met vrienden. De carnavalstraditie wordt in ieder geval in ere gehouden.

Naast ongebruikelijke en interessante poppen met verschillende constructies en vormen, hebben de deelnemers aan de carnavalsoptocht hun eigen humoristische slogan, of ironisch genoeg - een sarcastische zin die in verband kan worden gebracht met actuele gebeurtenissen, zowel in de regio als in het land. Tijdens carnaval is het gebruikelijk om de heersende of lokale overheid op een ironisch - spottende manier voor de gek te houden, net zo goed als de prins zelf. Alles mag en alles kan.

Ik zal nog een gelukkig incident beschrijven. Mijn vriendin Linda en ik besloten om mee te doen aan de optocht. We trokken een kleine aanhanger waarin hun kinderen zaten, met heel veel snoepjes, die we aan het einde naar de toeschouwers gooiden. In mijn stijl en creatie van voorbereiding op de parade had ik een interessante slogan die we om onze nek droegen. Als prinses gekleed, in blauwe jurken met blonde pruik, de toenmalige prinses, de huidige koningin Maxima (ook een buitenlander, Argentijn), droeg ik een slogan die even waar als provocerend was - wie had dat ooit gedacht, allochtoontje aan de macht , of in vertaling: "wie zou kunnen verwachten dat een buitenlander aan de macht komt". Ik wachtte ongeduldig op de reacties van de aanwezigen. Ik was onder de indruk van hun eerlijkheid. Sommigen steunden me met een glimlach en geschreeuw, anderen riepen radicaal: "Dat zal nooit gebeuren". Ik geef toe, ik hield meer van hun verdediging van trots, die ze om hun bescheiden redenen nooit benadrukken. Maar op dat moment verscheen er gezond patriottisme. Het was leuk om te zien hoe verschillende reacties in gezichtsuitdrukkingen of hardop uitgesproken woorden werden weergegeven, of ze nu werden geïnterpreteerd als humor, afkeuring, woede of mijn vrijmoedigheid. Ik merkte ook iets op dat me misschien nog nooit eerder was opgevallen. Dit volk houdt op een aardige, directe en fatsoenlijke manier, zonder de nadruk te leggen op het bijzondere van het behoren tot hun natie en staat, sterk vast aan hun tradities en hun bijzonderheid. Open en vriendelijk voor iedereen die hun vrede, rust en vrijheid niet verstoort, de Nederlanders hebben geen bijzondere reden voor zelfbenadrukking in welke vorm dan ook. Bescheidenheid is een grote deugd van dit land. Degenen die mij kennen en die mij herkenden, voegden met een korte uitroep en een prachtige glimlach toe: "Typisch in haar stijl". Hoe dan ook, ik liep trots en blij rond dat ik deel uitmaakte van dat volk, die traditie, en dat ik een reactie wist teweeg te brengen. Voor degenen die me niet herkenden en misschien een hekel aan me hadden: het masker heeft me gered. Ten slotte is het gemakkelijker om onder een masker te leven.

Maandag, de tweede dag van het carnaval, krijgt het karakter van een huwelijksfeest. Er is een boerenbruiloft. Ja, boer. Want als iemand eeuwenlang bestaat en de tijd weerstaat, als hij alle tijden en stormen, alle oorlogen en turbulenties, epidemieën heeft doorstaan ??en heeft doorstaan, en nooit is gestopt met zaaien en oogsten, dan is hij een trotse en hardwerkende boer. Een harde werker die omgaat met de waan van de dag en elk seizoen. In een reeks historische gebeurtenissen die dit land kenmerkten, had de boer altijd slechts een ondergeschikte rol, de rol van een bediende, bescheiden met wat hem werd voorgeschoteld, niet op zoek naar brood door de vlaai heen. Hij leidde zelden opstanden zoals Jacquerie deed in Frankrijk, toen de boeren in opstand kwamen tegen de landheren. Deze bescheiden sociale klasse is in Nederland buitengewoon tolerant.

Een boerenbruiloft op carnavalsmaandag in Cuijk is zeker een voorbeeld van respect voor erfgoed en de cultuur van de herinnering. Het symboliseert en manifesteert alle kenmerken van een traditionele boerenbruiloft in Nederland. Het complete evenement is een beeld van het boerengezin van die tijd en speelt zich af in de sfeer en ambiance van die tijd, vergezeld van momenten, gewoontes, protocol en klederdracht die op zon- en feestdagen werden gebruikt. Gezien het feit dat het grootste deel van de bevolking in de negentiende eeuw niet in overvloed leefde, vonden mensen een manier en een reden om gelukkig te zijn en plezier te hebben vóór de lange periode van vasten, wat zeker moeilijk was. In de donkere, winterse en saaie dagen komt vasten als een andere opgelegde last. Nederland, als calvinist en land van discipline, verliet niet zo gemakkelijk het kader van het verbodene. Om die dagen wat warmte, kleur en vreugde te geven, zochten de mensen een reden om feest te vieren. Dus besloot mens een boerenbruiloft te houden, omdat hij twee vliegen in één klap wilde slaan.

Een bruiloft op zich is een evenement dat de liefde viert, de geboorte van iets nieuws, en bij deze nieuwe gelegenheid wordt ook het begin van het vasten gevierd. Bruiloften hadden in die tijd zeker een speciale plaats en waren het meest vermakelijke moment dat er op dat moment bestond. Ontstaan ??uit pure armoede aan het begin van de 20e eeuw vestigde de boerenbruiloft zich in Limburg en Brabant en vervolgens in Gelderland als een vast onderdeel van het huidige carnaval. Er zijn verschillende meningen over hoe de boerenbruiloft als carnavalsvorm en instituut tot stand is gekomen, maar de meesten zullen het erover eens zijn dat het als sterk traditioneel onderdeel moet blijven bestaan ??in het programma van dit soort evenementen.

Net als bij de verkiezing van de prins van het carnaval, heeft de commissie voor de boerenbruiloft ergens op hetzelfde moment de taak om een ??getrouwd stel te vinden. Ze gaan ook in het geheim naar hen toe en stellen hen voor die rol voor. Toegegeven, de "getrouwden" voor deze gelegenheid hoeven in het echte leven geen echtgenoten te zijn. In dit onwerkelijke en komische huwelijk kan het boerenpaar een goede vriend zijn, iemand van de familie. Na het kiezen van de pasgetrouwden, worden basisvoorbereidingen getroffen voor hun bruiloft. Natuurlijk moet bij deze bruiloft eerst de verloving plaatsvinden. Het wordt uitgevoerd in de kring van de naaste familie, vrienden en kennissen. Naast het bruidspaar is de keuze van hoofdrolspelers belangrijk: ouders, de burgemeester, de veldwachters, verplegers, getuigen, leiders van de ceremonie en de hoofdbruidegom. Natuurlijk, ook hier wordt aandacht besteed aan de keuze van de garderobe voor het bruidspaar zodat alles er precies uitziet zoals men het destijds gebruikte, afhankelijk van de regio. Elke provincie en sectie verschilde in hun kostuums. Aan dat zogenaamde ceremoniële kostuum wist je wie uit welke regio kwam, welke religie hij had, hoe rijk hij was. Ondanks het feit dat regionale kleding gebaseerd was op traditie, probeerden de deelnemers aan het carnaval elkaar te overtreffen met originele patronen en borduurwerk. De kleren die ze droegen waren meestal zwart, met smalle grijze strepen. De boer, trots en waardig als hij was, droeg een zwart gestreepte broek met diepe plooien, een jasje en de onmisbare boeren pet, een baret. De vrouwen waren gekleed in zwarte jassen en lange rokken. In het dagelijks leven droegen huisvrouwen een schort over hun overhemd en tijdens festivals en naar de kerk gingen ze een mantel of cape over hun schouders. De hele outfit was zwart, behalve de kanten muts, die wit was, en de kleurrijke sjaal. De keuze voor zwarte kleur was niet toevallig. Die kleur werd als modern beschouwd en was de meest beschikbare. In die speciale dagen straalde zwarte kleur de puurste witheid, plechtigheid en glorie van liefde uit. Dit was een prachtig tafereel van de eenvoud en trots van een hardwerkende boer.

Ongeveer zes weken voor de bruiloft dienen de pasgetrouwden een aanvraag in bij de burgemeester voor de bruiloft. Vervolgens ondertekenen ze een huwelijkse voorwaarden, wat eigenlijk een officiële huwelijksverklaring is, en wordt tegelijkertijd de verloving geregistreerd. Het huis van het pasgetrouwde stel is dan versierd met groen en papieren rozen. Voor het huis wordt een bord met een inscriptie en een tekening van een boerenpaar geplaatst, zodat ook degenen die geen speciaal contact met Carnaval hebben weten wie het nieuwe boerenpaar is. Op de dag van de bruiloft komt een paardenkoets met gendarmerie de pasgetrouwden ophalen en gaan ze in processie met het huwelijksgezelschap voor de gemeente waar de bruiloft plaatsvindt. Als het huwelijksfeest arriveert op het plein voor de gemeente, bruist alles al van entertainment, zang en dans van de "boeren" die de pasgetrouwden kwamen begroeten en het feest opfleuren. Op de trappen van de stadsgemeente wordt een huwelijksceremonie voltrokken door een onwerkelijke burgemeester. Na het protocol en de gelofte van trouw tot de dood, zetten de pasgetrouwden, samen met hun getuigen en familie, de viering voort in een van de door de gemeente voor die dag aangewezen zalen. Voor bruiloftsgasten en al diegenen die de pasgetrouwden willen feliciteren met hun huwelijk, is ook het protocol van het kleden in boerenkostuum van toepassing.

Net als hier versieren de bruiloftsgasten zich met insignes, de petten van de bruidegom, de in gips gedrukte kransen van de bruid, diverse groenten, waarvan een boeket wordt gemaakt dat aan de revers van het huwelijksfeest hangt. De meest voorkomende geschenken die op die dag aan pasgetrouwden worden gebracht, zijn flessen regionale sterke drank, eieren, manden met verse groenten en fruit, melk, vlees, kortom alles wat een boer in zijn huishouden heeft. Handen vol rijkdom die dit land biedt. Het is belangrijk om de bruiloft niet te missen, want zoals ze hier zeggen: hoe meer mensen, hoe meer plezier. Na de felicitatie begint het echte feest met traditionele muziek en dans. Alles gaat goed samen met bier en wijn, samen met typisch boerenvoedsel. Het programma eindigt in de late namiddag. De meest volhardende en de vrolijkste zetten hun feestvreugde voort in de kroegen. Zo eindigt weer een dag waarvan de traditie in dit land in overvloed aanwezig is.

Cuijk, de plek waar ik woon, staat hoog aangeschreven als het om festivals gaat. Bijzonder is carnavalsdinsdag, de laatste dag van het carnaval, dat in de volksmond de Elf kroegentocht wordt genoemd en een competitief karakter heeft. Het is tevens het grootste regionale carnavalsfeest dat dateert uit 1986. Het getal elf is trouwens het handelsmerk van het Cuijkse carnaval. Op dinsdag heeft onze stad de meeste inwoners. Een groot aantal bezoekers komt uit het noorden van het land, Amsterdam, Tilburg, Groningen, meestal studenten, die, eenmaal besmet met de carnavalsfestiviteiten, geen geneesmiddel meer kunnen vinden voor deze ziekte. Treinen rijden extra uren en trajecten, het aantal inwoners stijgt tussen de zeventien- en twintigduizend. Ongeacht het feit dat het de laatste dag van de carnaval is en de deelnemers een beetje moe zijn, denkt niemand eraan om deze dag te missen. Want als je carnaval wilt meemaken, dan moet je de factor hebben: die hard, die a man.

De eerste editie van dit evenement vond plaats in 1986. Twee vrienden, liefhebbers van carnaval en gezelligheid, geïnspireerd tijdens het zeilen op de meren van Friesland, in het noorden van Nederland, kwamen op het idee om carnaval een speciaal tintje te geven door een rondvaart langs elf kroegen te organiseren. Kort daarna werd het idee geboren. Wat begon als een grap en plezier, wordt een traditie waar iedereen het meest naar uitkijkt. Met 642 deelnemers, recreanten waaronder mijn Joop, begint een nieuwe traditie, die uitgroeit tot de grootste hit van zowel de Cuijkse carnaval als de regio. Wat kenmerkt dit carnavalsfeest? Het is een sublieme gemeenschap in de schoonheid van drank en zang. De deelnemers, concurrenten zijn verdeeld in twee verschillende categorieën. De eerste bestaat uit recreanten die van kroeg naar kroeg lopen en hun kaartjes bij zich hebben waarop het stempel van de kroeg waar de drank wordt gedronken wordt geponst. Deze kaart is een mooie herinnering en iedereen die op dinsdag naar de kermis in Cuijk is geweest heeft een aandenken dat tevens een bevestiging is dat hij deelnam aan dit ongewoon originele ritueel en dat hij in elk van de elf tavernes iets heeft gedronken, en zo hing een medaille. Dit is een van de favoriete uitdagingen voor alle fans van het Cuijk-carnaval. Niet omdat het moeilijk is om elf drankjes te drinken, maar omdat het een vaardigheid is om in zo'n menigte een plekje in een bar te vinden, als een haring te passeren en in elk van hen een stempel te krijgen als bewijs. De tweede categorie zijn actieve deelnemers, en zij vormen een klein percentage. Ze melden zich in als team van twee en zijn aan elkaar vastgebonden met een touw, bezoeken in de kortste tijd elf kroegen op rolschaatsen. Het koppel dat alle opdrachten in de kortste tijd voltooit en tegelijkertijd in elke kroeg een borrel pakt, wint. Aan het einde van de dag worden de prijzen uitgereikt aan de winnaars.

Ik ben blij en trots om erop te wijzen dat in die eerste koppelcompetitie de winnaar mijn Joop was, met zijn partner William Toonen.

Om eerlijk te zijn, iemand die niet met carnaval is opgegroeid, en geen carnavalsdronken heeft meegemaakt, zal deze ontroerende, dronken mensenmassa maar moeilijk kunnen begrijpen. Het is een tot het einde gespeeld feest, alles of niets, in een spannende en ontnuchterende dramatische situatie. Ik luisterde vaak naar nieuwsgierige en verbaasde mensen: wat is het plezier om vier dagen lang leeg te drinken en je als de grootste gek te gedragen bij deze vreemde muziek? Voor mij, die niet met deze traditie is opgegroeid, was carnaval slechts een manier en een reden om te ontspannen, gek te worden, dronken te worden. Vanaf het moment dat Joop prins van Carnaval werd, heb ik me echter een waarheidsgetrouw beeld gevormd van deze gebeurtenis.

Carnaval is ook alles wat de massa niet ziet, wat er achter de schermen gebeurt. Dat oude en originele deel dat nauw verbonden is met deze traditie en dit volk. Voor mij als buitenlander was het carnaval slechts een optocht van dronkenschap en losbandigheid. Maar als we eerlijk zijn, als je deze mensen en deze vorm van entertainment en vrolijkheid wilt begrijpen, dan moet je je gewoon bij deze wereld aansluiten, ervan genieten met hen, dronken zijn, goed dronken zijn. Geef je gewoon over aan vreugde en ervaar een onbeschrijfelijk gevoel van emotionele, energieke en gelukzalige voldoening, doelgerichtheid en saamhorigheid. Hoezeer je ook onder invloed bent van alcohol, deze wereld kent geen vijandige sfeer, geen scheldwoorden, geen onverdraagzaamheid. Hier en in dronkenschap is een mooi woord van vergeving cruciaal, dat elk misverstand oplost. Je hoort geen verheven stem of een stem van protest als je langer moet wachten in de rij voor drinken, voor eten, voor gebruik van het toilet. Nee, ze wachten op volgorde met vrolijk woelen, spelen en dansen tot ze de gewenste plek bereiken. Niets en niemand kan de vreugde van dit vreedzame volk bederven. Dus alles wat je nodig hebt voor dit ongewone evenement is je mooi aankleden, ontspannen, de tradities en manieren van carnaval accepteren, plezier maken en genieten van alles.

Geloof me, als je boven die figuurlijke drempel uitstijgt en je afvraagt: wat is dit, wat gebeurt er met deze vreemde en gekke mensen, dan begrijp je dat het carnavalsfeest echt een van de beste manieren is om helemaal tot rust te komen. Als je dat niet doet, zul je deze mensen nooit begrijpen. En nog een ding, wees niet bang als je niemand kent op straat of aan de bar. Het is genoeg om samen te proosten en je bent al kennissen, want iedereen is er maar voor één ding, en dat is carnaval, dat de kracht heeft om zijn acteurs op een vreemde manier mee te slepen in zijn banale inhoud. Hij lijkt op een stormloop die de slapende, de onschuldige, de zondige, de misleide wakker maakt; het opent voor individuen een brede interpretatie van een andere realiteit. Wat het carnaval anders maakt dan elke soortgelijke manifestatie, is het feit dat op dit gekke feest iedereen welkom en acceptabel is zoals hij wil, met al zijn fouten en deugden: met sproeten of zonder, blauw en donker, zwart, geel en wit, rijk en arm, respectabel en bedelaars; iedereen is gelijk op momenten van feest.

Wat ik heb geleerd, gedurende al mijn jaren dat ik in dit prachtige land woon, tussen deze dierbare mensen, is dat deze wereld vasthoudt aan haar tradities, dat ze trots is op wat ze is, ook al benadrukken of verheerlijken ze het niet. Naast het feit dat het carnaval is uitgegroeid tot een productie van amusement, wordt het tegenwoordig aangetrokken door de gebruikelijke traditionele stedelijke folklore. In Nederland werd het een dominant thema en verhaal, dat op een ietwat waarschuwende manier alle bekende kenmerken verbeeldt van een moderne samenleving waarin niemand tevreden is met zijn leven. Iedereen denkt dat ze kunnen leven zoals ze willen. Juist hierdoor is carnaval iets bijzonders, uitzonderlijks en authentieks. Zoals elk lokaal sociaal fenomeen, leeft carnaval lang en past het zich aan tijd en mensen aan.