Deel dit artikel ‹ Terug

Holland Baroque laat de muzikale traditie van Brabant opnieuw klinken

Geplaatst op: dinsdag 28 september 2021


Drie eeuwen lang lag zijn werk in het archief, maar de muziek van Benedictus à Sancto Josepho (1642-1716) is nu weer te horen. Tineke en Judith Steenbrink, drijvende krachten achter Holland Baroque, ontdekten dat ze in Noord-Brabant opgroeiden te midden van in-teressant muzikaal erfgoed. Een omvangrijk onderzoek leverde hen inzicht in de ongekend rijke muzikale cultuur waarvan deze Boxmeerse componist Benedictus deel uitmaakte. En dat resulteerde in het album Brabant 1653, een podcast, een samenwerking met de Bra-bantse gitarist, zanger en componist BJ Baartmans en het krijgt in oktober een vervolg met een aantal concerten met nieuw repertoire.

Al jarenlang breken Tineke en Judith Steenbrink een lans voor de muziek van Benedictus à Sancto Josepho. Hij was als organist en componist verbonden aan het karmelietenklooster van Boxmeer, letterlijk op een steenworp afstand van de geboorteplek van Tineke en Judith. Hun on-derzoek leverde, behalve een schat aan repertoire, ook inzicht in de ongekend rijke muzikale tra-ditie in het Brabant van de zeventiende eeuw. Judith: “We hebben in de archieven en bibliotheken veel stukken kunnen bekijken. Het meeste repertoire is niet tot nauwelijks uitgevoerd. Het is be-langrijk deze muziek opnieuw te laten klinken.”

Na de beeldenstorm hielden veel katholieken in Brabant in schuilkerken vast aan hun gewoonten, zoals de gregoriaanse gezangen. Maar na die periode was er lang geen belangstelling voor dit stuk muzikale geschiedenis. Daar kwam vorig jaar verandering in. Tineke: “Door de lock-down periode zonder concerten was er ineens tijd om dit onderzoek te doen. Judith en ik waren al lan-ger geïnteresseerd in dit werk, maar veel concertzalen vonden het te lokaal, te Brabants. Met ons onderzoek hebben we kunnen aantonen hoe interessant dit werk is en dat sloeg in als een bom! We zijn heel blij dat we het album hebben kunnen maken en dan wordt het ook nog een met een 10 gewaardeerd in het blad Luister. Na twee weken was de cd uitverkocht en moest worden her-drukt.”

Twee meter boeken
Een bijzonder onderdeel van het onderzoek was de zoektocht naar het Graduale van Gemert, een boek met gregoriaanse gezangen van het kerkelijk jaar. Oproepen via radio en sociale media le-verden ongekend veel tips en helpende handen op, maar het bijzondere boek uit de 17e eeuw is nog steeds niet gevonden. Judith: “Om meer te weten te komen hebben we inmiddels bijna twee meter 17e- en 18e-eeuwse muziekboeken ontdekt bij antiquariaten. Kloosters sluiten en de boe-ken dreigen in de anonimiteit te verdwijnen. Daarom kopen wij ze als het kan, en dit levert nieu-we parels aan repertoire op.”

Het album bleek geen eindstation. Judith en Tineke vervolgden hun onderzoek en leggen - nog steeds - stukje bij beetje meer van deze rijke muzikale historie bloot. Tineke: “Het is als een stad. Er is onder de straten nog van alles uit vroeger tijden te vinden. Het is monnikenwerk om dat op te graven, maar altijd de moeite waard.”

Op het album Brabant 1653 verkent Holland Baroque samen met zes solisten de monastieke mu-zikale tradities van het 17e-eeuwse Noord-Brabant. Judith: “Wij zijn geraakt door de eigenheid en zeggingskracht van dit repertoire. De Noord-Brabantse componisten hebben een unieke manier om tekst tot uitdrukking te brengen. Niet over-dramatisch of overdadig, maar wel sterk emotio-neel. Het is een herkenbare stijl.”

Andere klankkleur
Tijdens de concerten in oktober, wordt het repertoire door vrouwen gezongen. Tineke: “Volgens oude katholieke gebruiken mogen mannen- en vrouwenstemmen niet worden gecombineerd. Door de werken te laten uitvoeren door alleen vrouwen, kunnen we reconstrueren hoe deze mu-ziek heeft geklonken in de 17e eeuw. Het zal een andere klankkleur opleveren, die typerend is voor die tijd.”

Holland Baroque is een eigenzinnig barokensemble dat samenwerkt met vele solisten, componis-ten, koren en theatermakers. Ontmoetingen met muzikale gasten mondden regelmatig uit in warme vriendschappen en ontsluiten nieuwe klankwerelden. Tineke en Judith Steenbrink zijn als artistiek team het kloppend hart van het ensemble. Deze baroktweeling herschrijft repertoire naar de hand van Holland Baroque. Judith en Tineke: “Na jaren van muzikale ontmoetingen is het ons glashelder: barok is nu.”

Solisten:
Hannah Morrison, Ana Vieira Leite/Deborah Cachet, Camille Allérat – sopraan
Bethany Horak-Hallett, Patrícia Silveira – mezzosopraan

Agenda
Donderdag 7 oktober, 20:15 uur, Den Haag, Nieuwe kerk
Vrijdag 8 oktober, 20:00 uur, Cuijk, Sint-Martinuskerk
Zaterdag 9 oktober, 20:15 uur, Leeuwarden, Grote Kerk
Zondag 10 oktober, 20:15 Utrecht, TivoliVredenburg
Dinsdag 12 oktober, 20:00 uur, Berkel-Enschot, Abdij van Koningshoeven
Woensdag 13 oktober, 20:15 uur, Den Bosch, Klooster San Damiano
Donderdag 14 oktober, 15:00 uur, Boxmeer, Congregatie Zusters van Julie Postel (besloten)