Spuren | Traces - Duitse oorlogsgraven in Rusland

Geplaatst op: donderdag 28 mei 2009

Boekpresentatie/ Fototentoonstelling

Vanaf 6 juni tot en met 30 augustus 2009 is in het Liberty Park (Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum) in Overloon een indrukwekkende fototentoonstelling te zien over het zoeken naar Duitse oorlogsgraven in Rusland en de herbegrafenissen die daarop volgen. Pas sinds de val van het communisme mag de Duitse oorlogsgravenstichting in de voormalige Oostbloklanden naar haar doden zoeken. Fotografe Claudia Heinermann reisde af naar Rusland om het werk van de oorlogsgravenstichting in beeld te brengen. Bij de tentoonstelling verschijnt ook een fotoboek, een bijzonder document. Het toont sporen van de oorlog, die wij nog niet eerder gezien hebben. Dhr. Flip Bool (Senior Collecties & Onderzoek Nederlands Fotomuseum|lector fotografie AKV|St. Joost, Avans Hogeschool) zal de tentoonstelling openen en het boek presenteren.

Beeldend kunstenares en fotografe Claudia Heinermann maakte een documentaire fotoserie Spuren Traces over het zoeken naar Duitse oorlogsgraven in Rusland en de herbegrafenissen die daarop volgen. Aanleiding daarvoor was Heinermann’s zoektocht naar het graf van haar grootvader. Deze was tijdens de Tweede Wereldoorlog als soldaat van de Wehrmacht in Roemenië en Hongarije gelegerd en geldt sinds 1944 als vermist. Bij het rechercheren naar informatie over oorlogsgraven kwam zij in aanraking met het werk van de Duitse oorlogsgravenstichting (Volksbund).

In het voormalige Oostblok hebben 3 miljoen Duitse soldaten het leven gelaten. 2,2 Miljoen daarvan zijn in de Sovjet-Unie gestorven. Pas sinds de val van het communisme heeft de Duitse oorlogsgravenstichting toestemming van de overheden om gericht naar deze graven te zoeken. Omdat de meeste begraafplaatsen niet meer als zodanig te herkennen zijn is dit niet eenvoudig. De houten kruizen op de graven zijn in de koude winters na de oorlog opgestookt en de grond is vaak weer in gebruik genomen. De Volksbund heeft tot taak de begraafplaatsen op te sporen, de beenderen van de doden te bergen, te identificeren en op nieuwe officiële oorlogsbegraafplaatsen te herbegraven. Tot nu toe werden in de afgelopen 17 jaar ruim 200.000 doden herbegraven.

Claudia Heinermann was dermate geïntrigeerd geraakt door deze feiten dat zij besloot om zelf naar Rusland af te reizen om er een documentaire fotoserie over te maken. Zij volgde met haar camera het werk van een aantal Russische medewerkers van de Volksbund in de omgeving van St. Petersburg. Het zijn beelden die vertellen over de sporen van een oorlog. De zorg en precisie waarmee de beenderen van de gesneuvelde soldaten worden opgegraven, geïdentificeerd en herbegraven op hun laatste rustplaats, wordt in de serie helder in beeld gebracht.

Voor haar serie portretteerde Heinermann ook een nabestaande (dhr. Engels) , die op zoek was naar het graf van zijn vader. Hij is een van de velen die nog de behoefte voelen om het graf van een gemiste dierbare te bezoeken. Engels bleek nog brieven te bezitten die zijn vader aan zijn moeder vanuit het Oostfront schreef. Ze kreeg toestemming om fragmenten uit deze brieven in haar beeldverhaal te verwerken. Het zijn brieven die je laten voelen hoezeer het gezin gemist werd en hoe groot de angst was om niet meer thuis te komen. Door deze emotionele fragmenten is het een universeel verhaal geworden over mensen die een oorlog en de gevolgen daarvan moeten ervaren.

Heinermann heeft haar materiaal in een fotoboek gebundeld en dit in eigen beheer uitgegeven. Het is een bijzonder document geworden. Het toont sporen van de oorlog, die wij nog niet eerder gezien hebben. De tentoonstelling is buiten in het park van het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum te zien. Een plek die nu rust en vrede uitstraalt en waar je van de natuur kan genieten, maar waar in 1944 hevig werd gevochten.

De heer Flip Bool (Senior Collecties & Onderzoek Nederlands Fotomuseum|lector fotografie AKV|St. Joost, Avans Hogeschool) zal de tentoonstelling openen en het boek presenteren.

Kijk voor meer informatie op: www.libertypark.nl