Kwetsbare mensen

Column S.F.Nar
vrijdag 11 oktober 2019

Dinsdag de achtste van de tiende tweeduizenden19 las ik met meer dan gewone interesse een artikel in De Volkskrant van Charlotte Huisman. De weergave van haar interview met Bauke Koekkoek, expert op het gebied van wat we noemen verwarde personen. Hij is als lector onbegrepen gedrag en samenleving verbonden aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen en tevens aan de Politieacademie te Apeldoorn. Koekkoek verzet zich stevig tegen de term ‘verwarde personen.‘

Volgens de politie is het aantal incidenten met verwarde personen flink toegenomen. In 2018 kwamen 90.000 meldingen binnen, 33% dan 5 jaar geleden. In de eerst helft van 2019 waren het er bijna 48.000. 8 % meer dan in de eerste zes maanden van vorig jaar. De politie klaagt dan ook vanwege die toename over een verhoogde werkdruk en vindt overigens dat verwarde personen opvangen een taak is van de zorg. In het politiesysteem werd in 2011 de term verwarde mensen geïntroduceerd. Volgens de Dikke van Dalen staat verward voor: “In de war, niet duidelijk of geordend, onhelder, moeilijk te doorzien, van zijn stuk gebracht, verlegen.”
Bauke K. vindt al langer dat de term verwarde personen geschrapt zou moeten worden. Deze term is in zijn visie te veel een vergaarbak geworden van afwijkend gedrag. In zijn jongste boek ‘De kwestie verwarde personen’ gaat hij dieper in op de discussie. “Het is geen nuttige term, omdat niet alleen mensen die gevaarlijk zijn onder die noemer vallen, maar eveneens mensen die hopeloos, boos of ontregeld zijn. Alsof het een nieuwe menssoort betreft.”

Bij de politie Flevoland werd de eerste diepgaande studie verricht door een analyse van 1000 meldingen van verward gedrag te maken. Het bleek te gaan om een kleurrijke waaier van meldingen van onder andere: psychotisch gedrag, het dreigen met zelfmoord, gedrag bij dementie, geluidsoverlast, agressief gedrag, bedelen en overmatig alcohol- of drugsgebruik. Het grootste gedeelte gaat over mensen die de afgelopen drie jaar een vorm van psychische zorg hebben gehad. Degenen die dergelijke overlast veroorzaken kampen vaak ook met andere problemen als geldgebrek, verslaving of een verstandelijke beperking. Meer zorg is niet altijd de oplossing. Deze mensen hebben eveneens moeilijkheden op het terrein van wonen, werken en leven. Het is volstrekt een illusie dat alleen zorg dat kan oplossen.

Er wordt drie keer zoveel geld uitgegeven aan de geestelijke gezondheidszorg als in de jaren 70, de bevolkingsgroei en inflatie meegerekend. Ook van grote GGZ bezuinigingen is geen sprake. Wel maken steeds meer mensen er aanspraak op. Er gaapt een kloof tussen wat de samenleving verwacht en wat de zorg kan bieden. Meer mensen krijgen GGZ- hulp aan huis. Dat betekent dan dat gemiddeld één keer per week een psychiatrische verpleegkundige langskomt bij een psychiatrisch patiënt voor een gesprek en kijkt of die persoon zijn medicijnen inneemt. Maar daarmee hebben die mensen nog geen invulling van hun leven.

Meer geld en meer meldpunten is niet de oplossing, aldus Koekoek. We moeten opnieuw gaan nadenken over wat professionals, burgers en overheid van elkaar mogen verwachten. Steeds mee potentieel kwetsbare mensen, ook zonder psychische stoornis, vallen buiten de boot omdat de samenleving ingewikkeld is geworden. Ga maar na: flexibele arbeidsmarkt, onzeker inkomen, schulden, meer alleenstaanden met als risico eenzaamheid. Lossen we die problemen op met meer zorg? Nogal wat kwetsbare mensen hebben moeite met het leven. Ze hebben ellendige dingen meegemaakt, zijn eenzaam en doen niet meer mee. Zouden ze niet meer geholpen zijn met leefbare, betaalbare woningen, aangepaste werkplekken en netwerken van gelijkgestemden? Misschien zouden moderne time-outvoorzieningen lucht kunnen geven om te voorkomen dat er opname moet plaatsvinden op een gesloten afdeling. Verder wordt vastgesteld dat betrokken partijen zoals politie, GGD, GGZ, gemeenten en hulpinstanties onvoldoende gegevens met elkaar delen. Koekoek zegt zelfs: “Het is toch te gek voor woorden dat Google en Facebook alles van ons weten, maar dat het niet mogelijk is om gezamenlijk beveiligde dossiers te beheren.”

Verder denk ik dat we vooral veel meer op elkaar moeten gaan letten en voor elkaar dienen te zorgen waardoor kwetsbare mensen echt deel blijven uitmaken van onze samenleving. Uiteindelijk zijn we allemaal kwetsbaar en kunnen alleen als hechte groep overleven.

S.F. Nar