Persoonsbewijzen gevraagd

Column door Eefke Peeters
woensdag 26 september 2018

Ik zag pas dat mijn ID-kaart bijna verliep. Gelukkig heb ik ook nog een rijbewijs, bibliotheekpasjes, bonuskaarten en overtreed ik niet zo heel vaak de wet. Dus het zal wel los lopen. Gek idee dat voor veel mensen die kaart of dat paspoort heilig is of juist vervloekt wordt. Een vreemd iets als je er over nadenkt: zo'n persoonsbewijs. Een document waar staat wie je bent en waar je vandaan komt. Wat gigantisch veel invloed kan hebben op je hele leven. Zoals in de Tweede Wereldoorlog toen de regel kwam: iedereen moest een identificatiebewijs hebben. De Nederlandse rijksambtenaar Jacob Lentz nam deze taak op zich. En zorgde voor een persoonsbewijs dat moeilijk te vervalsen was. Al snel waren er zo'n acht miljoen persoonsbewijzen in omloop.

Het verzet deed zijn uiterste best om voor onderduikers, maar ook voor Joodse Nederlanders en andere risicogroepen, dit soort documenten te vervalsen. Met een andere naam of afkomst zou je ineens wel veilig kunnen zijn. Het begin van de onderdrukking las ik ergens, maar bestaan dit soort persoonbewijzen niet veel langer?

Na wat research vind ik het al snel. 'Paspoorten' bestaan als sinds 1250 voor Christus. In de bijbel blijkt een verhaal te staan over een dienstreis van een iemand die het verwoeste Jeruzalem weer wilde opbouwen. Hij had daarvoor papieren nodig van de koning om de grens over te trekken. In die papieren stond “Laat deze burger met vrede door uw land reizen”, dat werden later dus de paspoorten in die tijd. Hoe meer we de toekomst ingaan hoe meer van dit soort documentatie we vinden. Schepen met vrijbrieven en de rijke jongens die door Frankrijk en Italië gingen reizen in de 17e eeuw om cultuur op te snuiven. Op een gegeven moment verplichte Napoleon de achternaam. Als je kritisch naar je achternaam kijkt kun je hier wel iets uit opmaken. Heet je bijvoorbeeld naaktgeboren dan had jouw familie ongetwijfeld humor. Heet je Bakker of Smid dan weet je wat je voorouders deden. Of misschien heet je wel De Groote dan hadden jouw voorvaderen de wil iets te maken van hun leven. Ook topografische namen zag je veel. Zit jij mij nu stiekem uit te lachen omdat ik klaarblijkelijk een voorvader had die Peter heet en er niets creatiefs schuilt in die achternaam. Nee, dat zegt juist dat ik een sterke stamboom heb. Mijn familie had heel hoogstwaarschijnlijk al een achternaam voor Napoleon kwam, via het zogeheten Patroniemensysteem.


Vind jij dit nu ook een interessant onderwerp en zou je meer willen weten over de persoonbewijzen uit de oorlog over zowel de originele als de vervalste documenten dan kun je volgend jaar bij het Oorlogsmuseum je hart ophalen. Daar worden deze documenten binnenkort gebruikt voor de presentatie in de nieuwe tentoonstelling. Zij zouden graag meer persoonsbewijzen willen om de collectie uit te breidden. Dus heeft er iemand in jouw familie nog een persoonsbewijs? Breng het dan naar 't museum. Zou ga jij met jouw familie de geschiedenisboeken in en jij krijgt een gratis entreekaartje aangeboden. En vanaf volgend voorjaar gaan die dan tentoongesteld worden. Dus lever ze in en schrijf geschiedenis!


Lees meer blogs/columns | Terug naar Toerisme & Recreatie